Hoe Boer en Croon een gezond bedrijf het faillissement in dreef…

Afgelopen week ging de adviestak van het bedrijf Boer & Croon failliet. Pieter Lakeman heeft met een ander onderdeel van de ooit zo gewaardeerde firma nog een appeltje te schillen.

Op 3 oktober bracht het Financieele Dagblad het nieuws dat Boer & Croon failliet zou gaan. Het bleek alleen om de adviestak te gaan. Het interim-management van BoerCroon (zoals het bureau sinds enige tijd heet) blijft bestaan.
Naamgever Cees Boer ken ik als jaar- en dispuutgenoot. Het bedrijf Boer & Croon ken ik uitsluitend van het interim-management. Mijn eerste ervaring met de firma stamt uit de jaren negentig. ABN Amro had toen in een krimpende markt twee grote concurrenten als klant: hardware leveranciers HCS en Infotheek. ABN AMRO adviseerde Infotheek om Boer & Croon als interimmanager aan te stellen. Boer & Croon ging aan de slag maar deed dat op een wijze waar aandeelhouders niet gelukkig mee waren. Korte tijd later ging Infotheek failliet. Mede dankzij het optreden van advocaat Ben Knuppe en de vanuit Amsterdam ingevlogen curator Rutger Jan Schimmelpenninck, die ik beide in die tijd leerde waarderen, werden aandeelhouders Infotheek niet helemáál kaal geschoren.

Opvallende samenwerking
De intensieve samenwerking tussen Boer & Croon en ABN Amro was al vele jaren zo opvallend dat de heer Van Gerven van de SP daar in 2009 Kamervragen over heeft gesteld. Zij vroeg aan minister Ab Klink: ‘Is het waar dat ABN Amro Fortis aandelen heeft van Boer & Croon?’ De minister weigerde de vraag te beantwoorden omdat hij het niet als zijn verantwoordelijkheid zag de gevraagde informatie bij de bank op te vragen.

De tweede keer dat ik met Boer & Croon als interimmanager werd geconfronteerd was in 2008. Pharma Bio Research International (PBRI), de grootste Europese medicijnentester, was in 1999 failliet gegaan, kort nadat Boer & Croon als interimmanager was aangesteld en de ABN Amro het krediet had opgezegd. De voormalige aandeelhouders wilden een schadeclaim indienen en vroegen mij onderzoek te doen en een feitenrapport op te stellen waarmee advocaten aan de slag konden gaan.

Het onderzoek leverde verbluffende conclusies op over de samenwerking tussen de ABN Amro (hoofd Bijzondere Kredieten Jan Peter Schmittmann) en Boer & Croon (Jos Staatsen, directievoorzitter Boer & Croon Process Managers B.V.). Later zou Schmittmann onder ede bevestigen dat hij Jos Staatsen goed kende.

Bijzondere Kredieten
Jan en Ineke Jonkman waren eigenaar en directeur van Pharma Bio Research International dat alle grote farmaceutische industrieën als klant had. In september 1998 had de ABN Amro een nieuw krediet verstrekt. Omdat Professor Jan Jonkman zich wilde concentreren op wetenschap en commercie kreeg Boer & Croon in januari 1999 opdracht een nieuwe directeur voor de dagelijkse leiding te zoeken. Vrijwel direct na dat Boer & Croon de opdracht had aanvaard startte de ABN Amro een onderzoek om na te gaan of het bedrijf naar Bijzondere Kredieten overgebracht zou moeten worden. Kort voor 11 maart werd Pharma Bio Research naar Bijzondere Kredieten overgebracht. Op 12 maart eiste Boer & Croon dat Jan en Ineke Jonkman als statutair directeur zouden aftreden, een Raad van Commissarissen zouden instellen waarin ook Staatsen zou worden opgenomen en hun aandelen zouden certificeren. Jan en Ineke Jonkman weigerden aan deze eisen te voldoen. Vervolgens deelde Schmittmann op 14 april mee dat de bank het krediet zou opzeggen wanneer Boer & Croon zich als interimmanager zou terugtrekken. Hij voegde daaraan toe dat Boer & Croon zich zou terugtrekken wanneer Jan en Ineke niet als statutair directeur zouden aftreden. Onder druk van de dreigende kredietopzegging zwichtten Jan en Ineke Jonkman voor de wensen van Schmittmann en Staatsen en traden zij af als statutair directeur.

Onder druk van de dreigende kredietopzegging zwichtten Jan en Ineke Jonkman voor de wensen van Schmittmann.

Eind april groeide twijfel aan de elke week ongunstiger wordende liquiditeitsprognoses die Boer & Croon aan de ABN Amro overhandigde. Een bevriende accountant schreef aan Schmittmann dat hij twijfelde aan de juistheid van de liquiditeitsprognoses die Boer & Croon aan de bank verschafte. De brief werd niet door Schmittmann maar door Jos Staatsen beantwoord: U hoeft zich geen zorgen te maken want de onderneming is capabel genoeg om juiste gegevens naar voren te brengen, was het antwoord.

De bank had het kredietbeleid zodanig aan Boer & Croon overgedragen dat Schmittmann tijdens een bespreking die op verzoek van aandeelhouders was belegd vrijwel zijn mond niet open deed en de niet uitgenodigde Jos Staatsen alle standpunten van de bank naar voren bracht, zoals een aanwezige accountant schriftelijk heeft verklaard. Daarnaast zijn ook besluiten en correspondentie namens de bank op privé faxen van functionarissen van Boer & Croon verzonden.

Kredietopzegging
Nadat de advocaat van Jonkman op 3 mei Boer & Croon Proces Management BV aansprakelijk heeft gesteld, vraagt Ernst & Young op 5 mei namens aandeelhouders bij Boer & Croon financiële informatie met betrekking tot de liquiditeitsprognoses en aan de bank gepresenteerde maandresultaten op. Vrijwel direct daarna wordt besloten dat Boer & Croon zich zal terugtrekken en de bank het krediet zal opzeggen. Op 7 mei wordt het krediet opgezegd. Daarbij kan opgemerkt worden dat sinds februari elke maand positieve resultaten zijn behaald, de orderportefeuille goed gevuld was en de winsten door de ingezette reorganisatie zelfs zouden toenemen.

Als reden voor de kredietopzegging wordt aangegeven dat Jan en Ineke Jonkman niet als directeur wilden terugtreden. Dat argument is ook in de rechtszaak die zij twee jaar geleden tegen de ABN AMRO zijn gestart als reden opgegeven. De kredietopzegging lag echter al op de fax toen Jan en Ineke Jonkman, op voorstel van Boer & Croon, bij de notaris zaten om de formaliteiten van de directiewijziging bij de Kamer van Koophandel af te ronden.

Bij het onderzoek bleek niet alleen de ernstige belangenvermenging maar ook bleek duidelijk dat Boer & Croon volstrekt onjuiste financiële cijfers aan de bank had verstrekt

Na de kredietopzegging raakte Pharma Bio Research International in surseance en begin juli in faillissement. Direct na het faillissement verhoogt de bank het krediet tot boven het niveau van 7 mei en neemt daarbij genoegen met minder zekerheden dan in de oude situatie. Dat doet de bank pas nadat de aandelen zijn overgedragen aan een andere goede relatie van de bank: Trimoteur. Tweeënhalf jaar na het faillissement wordt de onderneming verkocht voor 90 miljoen euro.

Bij het onderzoek bleek niet alleen de ernstige belangenvermenging maar ook bleek duidelijk dat Boer & Croon volstrekt onjuiste financiële cijfers aan de bank had verstrekt en vertraagd factureerde met het voorzienbare gevolg dat de liquiditeit zou verslechteren (vertraagd factureren is een standaardtruc om een onderneming in problemen te brengen). Ondanks het feit dat de onderneming bij bijzonder beheer was ondergebracht en de aandeelhouders hun wantrouwen tegen Boer & Croon hadden geuit heeft de bank volgens eigen zeggen noch de gerapporteerde maandresultaten, noch de liquiditeitsprognoses onderzocht.

Pieter Lakeman staat Jan en Ineke Jonkman bij in hun strijd tegen de ABN Amro en Boer & Croon.